Nadleśnictwo Suwałki wyraża zadowolenie z rosnącego zainteresowania społeczeństwa sprawami ochrony przyrody i gospodarki leśnej. To bardzo ważne w obliczu licznych i poważnych zagrożeń środowiska naturalnego. Zdarza się jednak czasem, że dobre intencje miłośników przyrody oparte są na emocjach i niesprawdzonych informacjach, co znajduje odbicie w treściach prezentowanych w przestrzeni internetowej.

Od dawna dużym zainteresowaniem społecznym cieszą się m.in. lasy położone nad jeziorem Hańcza. Stanowią przyjemne otoczenie podczas rodzinnych spacerów czy wędrówek. Jednak mało kto wie, że zostały one w większości posadzone na gruntach rolnych w latach 40-stych ubiegłego wieku jako grunty przejęte po wysiedlonych przez niemieckiego okupanta mieszkańcach. Ważną kwestią jest skład gatunkowy tych lasów. W momencie sadzenia powszechnie wybierano świerk pospolity z racji szybkiego wzrostu i wartości użytkowej drewna. Łatwość hodowli sadzonek tego gatunku i masowego zalesiania gruntów rolnych niestety nie szła w parze z warunkami glebowymi w tym regionie. W wielu miejscach świerki rosną na glebach, które pierwotnie, jeszcze przed kilkuwiekowymi czasami rolnictwa, porośnięte były przez inne gatunki drzew. Świerk, jako borealny (chłodniejszego klimatu) gatunek borowy posadzony na glebach zbyt żyznych nie osiąga swoich możliwości wzrostu a nawet choruje. Zmiana klimatu osłabia świerki, które łatwo ulegają uszkodzeniom od wiatru i dużych opadów śniegu, chorób grzybowych i kornika drukarza. Dodatkowo pierwsze pokolenie lasu posadzonego na gruntach porolnych ma trudniejsze warunki wzrostu niż następujące po nim przyszłe pokolenia. Nie dość, że system korzeniowy pokonać musi zwięzłą warstwę zalegającą poniżej poziomu dawnej orki (tzw. warstwę płużną) to gleba użytkowana rolniczo nie zawiera grzybni niezbędnej drzewom do mikoryzy a bez niej nie są w stanie swobodnie pobierać substancji odżywczych. Dlatego na gruntach porolnych, m.in. również w pobliżu jeziora Hańcza stopniowo usuwa się świerki rosnące na żyznych glebach, a w ich miejsce sadzone są gatunki bardziej odporne i lepiej rosnące np. dęby, lipy, wiązy, graby i klony.

Nadleśnictwo Suwałki zapoczątkowało ten proces przebudowy już kilkanaście lat temu gdyż współczesne polskie leśnictwo dąży do przywracania takich składów gatunkowych, jakie zgodnie z najnowszą wiedzą naturalnie porastały wybrane miejsca. Wykorzystuje się też odnowienia naturalne gatunków właściwych dla danego siedliska. Niestety nie dzieje się to szybko, dlatego jeszcze przez dziesięciolecia wspomniane świerki w pewnej części będą tam nadal rosły a niektóre z nich pozostaną do naturalnej śmierci. Jeśli będzie konieczne to na niewielkich, ocienionych powierzchniach zostaną znów posadzone młode (drugie pokolenie).  Cały proces przebudowy lasu przewidziany jest na 30-40 lat, miejscami na jeszcze dłużej. Za kilkadziesiąt lat uzyskamy tam zróżnicowane i bogate przyrodniczo lasy mieszane, silniejsze i bardziej odporne na uszkodzenia a tym samym trwalsze.

W tym miejscu warte podkreślenia jest stanowisko suwalskich leśników w sprawie lasów w sąsiedztwie jeziora Hańcza w stosunku do pierwotnej wersji decyzji Ministra Klimatu i Środowiska z 8 stycznia 2024 r., dotyczącej ograniczenia pozyskiwania drewna w PGL LP. We wspomnianej decyzji nie został ujęty żaden fragment lasu nad tym jeziorem. To suwalscy leśnicy sami zaproponowali modyfikacje zaplanowanych wcześniej prac, zmierzające do stopniowego unaturalnienia sąsiedztwa jeziora Hańcza, a także utworzenia i zachowania specjalnej strefy buforowej wzdłuż jego brzegów.   

Nadleśnictwo Suwałki pragnie mocno podkreślić, że na żadnej powierzchni sąsiadującej z jeziorem Hańcza nie planuje się zrębów zupełnych, czyli nie będą prowadzone prace zmierzające do powstania otwartych powierzchni powyżej 0,50 ha. Ze względu na funkcje przyrodnicze, krajobrazowe i społeczne cięcia w takich miejscach ograniczą się do małych fragmentów lasu, tzw. gniazd, zakładanych z reguły w istniejących przerzedzeniach i lukach z obowiązkiem odnowienia (posadzenia) najpóźniej do 5 lat (z reguły w roku następnym).

Ten model leśnictwa wydaje się optymalnym kompromisem w dążeniu do realizacji celów gospodarki leśnej zapewniającej dominującą funkcję przyrodniczą i społeczną lasów, z zachowaniem racjonalnego korzystania z zasobów i produktów leśnych. Ważne jest również zapewnienie społeczeństwu powszechnego dostępu do ekologicznego surowca, jakim jest drewno.

 Model ten nieustannie ewoluuje, chociażby ze względu na zmiany klimatu, nowe technologie i rosnące oczekiwania społeczne. Dlatego wszystkich zainteresowanych stanem lasu dziś i w przyszłości serdecznie zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z Nadleśnictwem Suwałki i dialogu. Szersza dyskusja, wymiana poglądów i nowe pomysły z pewnością poprawią wzajemne zrozumienie i dadzą szanse na dalszy postęp w dziedzinie ochrony przyrody i zachowania trwałości lasu przyszłym pokoleniom.

1. Niemiecka mapa wojskowa z 1944 r.

Źródło: http://maps.mapywig.org/m/German_maps/series/025K_TK25/17102_Unterfelde_1944_UMK_processed.jpg 

2. Mapa gospodarczo-przeglądowa drzewostanów nad Jeziorem Hańcza - 2013r.

Źródło: Materiały Nadleśnictwa Suwałki (Kolor fioletowy przedstawia drzewostany świerkowe)

3. Mapa gospodarczo-przeglądowa drzewostanów nad Jeziorem Hańcza - 2024r.

Źródło: Materiały Nadleśnictwa Suwałki (Kolor fioletowy przedstawia drzewostany świerkowe)